კვლევა

ქცევის წესების დარღვევა და დისციპლინის პრობლემები IX³  კლასში

ს.ს.ი.პ  ქ. თბილისის 142-ე საჯარო სკოლის ისტორიის მასწავლებლის ნანა მაჩიტიძის

პედაგოგიური პრაქტიკის კვლევის ანგარიში

                                       2017 წ.

სარჩევი

1.შესავალი -----------------------------------------------------------------------------------2

2.საკვლევი თემა/პრობლემის იდენტიფიცირება   --------------------------------------3

3.ლიტერატურისმიმოხილვა----------- ---------------------------------------------------4

4.კვლევისმიზანი,საკვლევი კითხვა, ქვეკითხვები  ------------------------------------9

5.კვლევისმეთოდები (მონაცემთა შეგროვება)  -----------------------------------------10

6.მონაცემთაანალიზი ---------------------------------------------------------------------12

7.დასკვნები/მიგნებები --------------------------------------------------------------------18

8.ინტერვენციების დაგეგმვა და განხორციელება --------------------------------------19

9.ინტერვენციებისშეფასება------------ --------------------------------------------------24

10.დასკვნა------------ -----------------------------------------------------------------------27

11.რეკომენდაციები------------ ------------------------------------------------------------28

12.ბიბლიოგრაფია --------------------------------------------------------------------------29

13.დანართები -------------------------------------------------------------------------------30

14.კვლევის შედეგების გაზიარების რეფლექსია  ---------------------------------------39

შესავალი

წინამდებარე ნაშრომი არის პრაქტიკული კვლევის ანგარიში. იგი ეძღვნება, რთული ქცევის აღმოფხვრას. განხილულია ამ პრობლემის გამომწვევი მიზეზები და მოგვარების გზები. საკითხის აქტუალურობას განსაზღვრავს, პრობლემის სიმწვავის ხარისხი და გავრცელების ფართო არეალი.

მასწავლებლისადამოსწავლისჰარმონიული, კეთილგანწყობილი, პატივისცემით, ნდობითადასიყვარულითგამსჭვალულიურთიერთობასრულყოფილისასწავლოპროცესისგანმსაზღვრელია. საკლასო დისციპლინა უმნიშვნელოვანესია კარგი გაკვეთილის ჩასატარებლად. გადაჭარბებული არ იქნება იმის განცხადება, რომ კლასის მართვა ყოველთვის არის მასწავლებელთათვის ერთ-ერთი საჭირბოროტო საკითხი. გულგრილი მოსწავლეების სწავლება  პედაგოგებისათვის რთული გამოწვევაა, ასეთი მოსწავლეები უარყოფითად არიან განწყობილი, არღვევენ სასწავლი პროცესს და ხშირად მათი ქცევის გასაკონტროლებლად იხარჯება პედაგოგის დროის დიდი ნაწილი. აქედან გამომდინარე ბავშვები არ არიან დაინტერესებული სასწავლო პროცესით, პედაგოგების მცდელობის მიუხედავად წაახალისოს მათი ქცევა, ისინი მაინც არიან ჩვეულ რითმში, შეუსაბამოდ იქცევიან და ფაქტიურად შლიან სასწავლო პროცესს, რაც შემდეგ ცუდად აისახება მათ აკადემიურ მიღწევებზე.

ჩემს პრაქტიკაშიც, ჩემს სადამრიგებლო კლასში გამოიკვეთა რთული ქცევის და დისციპლინის პრობლემები. მას შემდეგ, რაც დავრწმუნდი, რომ პრობლემა ნამდვილად არსებობს გადავწყვიტე მომეგვარებია ეს საკითხი და მიზნად დავისახე გამომეკვლია გამომწვევი მიზეზები, აღმომეფხვრა მათი ცუდი ქცევები, რაც გამიყვანდა შედეგზე. დავიწყე დაკვირვება, რომ დამედგინა რა სახის პრობლემები არსებობდა IX³კლასში. ჩემს გაკვეთილებზე ხანგრძლივი დაკვირვების შედეგებმა აჩვენა, რომ საქმე არც ისე მარტივად იყო, არსებობდა სირთულეები. რამოდენიმე ბავშვს ძალიან უჭირდა წესრიგის შენარჩუნება. გაკვეთილის დროს იყო წამოძახილები, ერთობოდნენ სხვადასხვა საგნებით, (ტელეფონი, ყურსასმენი და ა.შ.) ერთმანეთთან გადალაპარაკებით. უარყოფითი შედეგები აისახებოდა მთელს კლასზე. ვამჩნევდი მათთან დამოკიდებულება თანდათან მირთულდებოდა. ძალიან ვღელავდი. მინდოდა ჩამდგარიყვნენ ჩვეულ რითმში და ყურადღებით მოკიდებოდნენ სასწავლო პროცესს. გაკვეთილსსასიამოვნოსდასაინტერესოსმხოლოდმასწავლებლისადა მოსწავლეებისერთობლივიძალისხმევახდის.ასეთ ვითარებაში გავეცანი ლიტერატურას ამის შესახებ, თუ როგორ ახერხებდნენ სხვა პედეგოგები კლასის მართვასთან დაკავშირებული საკითხების მოგვარებას და გაუზიარე იდეები კლასში შემსვლელ პედაგოგებს.

ეროვნული სასწავლო გეგმის მიხედვით დამრიგებელი ვალდებულია:

Ø  გააცნოს მოსწავლესა და მის მშობელს/კანონიერ წარმომადგენელს (შემდგომში მშობელი) მათი უფლებები და მოვალეობები (სკოლის შინაგანაწესი, მოსწავლის ეთიკის კოდექსი, სასკოლო სასწავლო გეგმის შესაბამისი საკითხები და სხვ.);

Ø  დაეხმაროს მოსწავლეს აკადემიური თუ სასკოლო გარემოში წამოჭრილი სხვადასხვა პრობლემის გადაჭრაში;

Ø  იყოს შუამავალი მოსწავლეს, მშობელსა და მასწავლებელს შორის პრობლემების წარმოქმნის შემთხვევაში;

Ø  რეგულარულად მიაწოდოს მშობელს ინფორმაცია მოსწავლის აკადემიური მიღწევის, დისციპლინის, პიროვნული პრობლემებისა თუ წარმატებების შესახებ. დაუშვებელია ერთი მოსწავლის დისციპლინისა და აკადემიური მიღწევის შესახებ  სხვისი თანდასწრებით  საუბარი;

Ø  საჭიროების შემთხვევაში, შეხვდეს დაინტერესებულ მშობელს და მიაწოდოს მას მოსწავლესთან და სკოლაში მიმდინარე პროცესებთან დაკავშირებული ინფორმაცია;

Ø  გაიგოს მოსწავლის მიერ სკოლის გაცდენის მიზეზი

დამრიგებელ;ი ვერ შეასრულებს აღნიშნულ ვალდებეულებებს თუ მშობლის მხრიდანაც არ იქნა მუდმივი მზაობა და კონტაქტი პედაგოგთან.

საკვლევი თემა/პრობლემის იდენტიფიცირება

როგორც აღვნიშნეთ, მნიშვნელოვან ფაქტორს წარმოადგენს ქცევის მართვა საგაკვეთილო პროცესში.  ქცევის მართვასთან და დისციპლინასთან დაკავშირებული პრობლემა ჩემს სადამრიგებლო კლასშიც წარმოიშვა, IX ³ კლასს ვასწავლი მეხუთე კლასიდან. მეცხრე კლასის პირველ სემესტრში შეინიშნებოდა ქცევის გართულება და ამან გადამაწყვეტინა ჩამეტარებინა აღნიშნული კვლევა, ქ. თბილისის 142-ე საჯარო სკოლის, ჩემს სადამრიგებლო IX³  კლასში, რომელშიც ირიცხება 29 მოსწავლე. გადავწყვიტე მეკვლია მიზეზები და შემდეგ  გადამეჭრა. პედაგოგებთან, მოსწავლეებთან და მშობლებთან შეხვედრების შემდეგ აღმოჩნდა, რომ  მე-9 კლასში რეალურად არსებობს პრობლემა. გადავწყვიტე არსებული პრობლემიდან გამომდინარე გამომეკვლია მათი ქცევა, თუ რატომ იქცეოდნენ ასე და როგორ შეიძლებოდა აღმომეფხვრა კლასის მმართვასთან დაკავშირებული სირთულეები. დავხმარებოდი ყველა კლასში შემსვლელ მასწავლებლებს და ისინიც დამხმარებოდნენ მე, გვეთანამშრომლა  და ერთიანი ძალებით  აღმოგვეფხვრა პრობლემა, რომელიც წარმოიშვა  2017 სასწავლო  წლის დასაწყისში და ხუთი თვის განმავლობაში ვმუშაობდი ამ საკვლევ თემაზე. პრობლემის მიზეზების კვლევის პროცესში ასევე ვთანამშრომლობდი დირექტორთან.

პრაქტიკული კვლევა არის კვლევის ტიპი, რომელშიც სკოლის მოსწავლეები და მშობლები ჩართულნი არიან უშუალოდ მისი განხორციელების პროცესში. აღნიშნული კვლევისაგან სარგებელს მიიღებენ მოსწავლეები, რათა შიცვლება და გაუმჯობესდება მათი ქცევა გაკვეთილზე. ეს აისახება ასევე ჩემი კოლეგების გაკვეთილებზეც.ჩემს კოლეგებს მე ამ კვლევით გავუზიარებ გამოცდილებას, ჩემთვისაც იქნება კარგი მათი უკუკავშირი და მათაც დაეხმარება მსგავსი პრობლემების მოგვარებაში. კვლევა დამეხმარება მე გამოცდილებიდან გამომდინარე შემდეგში ქცევის პრობლემის მოგვარებაში. ეს ყველაფერი კი პირდაპირ გავლენას იქონიებს აკადემიურ ხარისხზე.

                        ლიტერატურისმიმოხილვა

მასწავლებელი კლასში მრავალ ფუნქციას ასრულებს, მათ შორის კი ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანია კლასის მართვა. შეუძლებელია სწავლისა და სწავლების დონე ეფექტური იყოს კლასში რომელსაც ,მასწავლებელი კარგად ვერ მართავს. როცა მოსწავლეები უწესრიგოდ და უპატივცემულოდ იქცევიან, კლასში ქაოსია. ამ დროს მოსწავლეებიც ზარალდება და მასწავლებელიც. მასწავლებელს ძალიან დიდი ძალისხმევის გაღება უწევს, ხოლო მოსწავლეები ამ დროს ნაკლებად სწავლობენ.

დისციპლინასთან დაკავშირებული საკითხები ყველა მასწავლებელს აღელვებს. როგორც ჯ.რონ ნელსონი, რონ მართელა და ბეტინა გალანდი (1998) აღნიშნავენ ყოველწლიური გამოკითხვის მიხედვით, საზოგადოება მიიჩნევს, რომ დღესდღეობით სკოლების ყველაზე დიდი პრობლემა დისციპლინის ნაკლებობაა. დისციპლინის საკითხებს სკოლის დონეზე განიხილავენ, ყველაზე მწვავე პრობლემები კი კლასის დონეზე იჩენს ხოლმე თავს. მასწავლებლები აღიარებენ , რომ დისციპლინის პრობლემები უარყოფით ზეგავლენას ახდენს სწავლისა და სწავლების  ხარისხზე . (ფურლონგი, მორისონი და დეარი(1994) ლოური, სლიტი, დუნკანი, ფაუელი და ქოლბე (1995) ქოთონი (1990)ასკვნის ,რომ საკლასო დროის ნახევარი ეთმობა სწავლებას, მეორე ნახევარი კი თითქმის მთლიანად დისციპლინის დარღვევის შემთხვევებზე იხარჯება.

ამ თვალსაზრისით, საინტერესოაუცხოელკოლეგათაგამოცდილებისგაზიარება. დოქტორიტოდფინლი,კაროლინისუნივერსიტეტისპროფესორიდამასწავლებელი, ფიქრობს, რომკლასსაც, როგორცჯგუფს, აქვსთავისიჩამოყალიბებულინორმები.როდესაცმოსწავლეებიგაარკვევენერთმანეთისღირებულებებს, მისწრაფებებს, მიზნებს, საჭიროებებს, მეტინდობაექნებათ, საკლასოატმოსფეროციქნებამშვიდი. კეთილგანწყობილიმოსწავლეები  უკეთესადისწავლიანდამეტწარმატებასაც
მიაღწევენ. ტოდფინლისაზრით, ამასადასტურებსმეცნიერულიკვლევა.

ფსიქოლოგებიმოსწავლეთაქცევითიდარღვევებისსხვადასხვამიზეზსასახელებენ: ბავშვისფსიქიკურისამყაროსსენსიტიურობას, არაცნობიერმოტივებს, მემკვიდრეობას, გარემოს,  აღზრდისდეფიციტსდასხვა, მაგრამმხოლოდესმეცნიერულიახსნავერდაეხმარებამასწავლებელს, კლასშიკარგიდისციპლინაუზრუნველყოს. მასწავლებელსარშეუძლიადააბრუნოსმოსწავლეწარსულში, შეცვალოსმისიგენეტიკა, ცხოვრებასკოლისგარეთდაა.შ. უპირველესად, უნდაგავარკვიოთ, რატომიქცევიანმოსწავლეებიცუდადდარაგანაპირობებსამგვარიქცევისნაირგვარობას. ზოგადიპასუხიასეთია: ისინიიმქცევასირჩევენ, რომელიცკონკრეტულსიტუაციას”შეეფერება“. მოსწავლისნებისმიერიქცევაერთზოგადმიზანსემსახურებაიპოვოსთავისიადგილისკოლაში, იგრძნოსსასკოლოცხოვრებაშიმონაწილეობა, თავისიმნიშვნელოვნებადასაჭიროება. ესნებისმიერიადამიანისბუნებრივიმოთხოვნილებაა,ადამიანიხომსოციალურიარსებაა. ცნობილიამერიკელიმეცნიერიუ. გლასერიწერს: თუბავშვისპიროვნულიმოთხოვნილებებისახლშიარრეალიზდება, მისირეალიზებასკოლაშიუნდამოხდეს.

თვითდამკვიდრებისრახერხებსმიმართავსმოსწავლე, ესდამოკიდებულიამოსწავლისადამასწავლებლისურთიერთობისხარისხსადაკლასისატმოსფეროზე,წარმატებისკენააისმიმართულითუპირიქით, დესტრუქციულია.

აქედანგამომდინარე, გასაგებიხდება, რატომარის, რომმოსწავლეზოგმასწავლებელთანკარგადიქცევა, ზოგსკიხელსუშლის, ანსახლშიპრობლემებსარქმნის, სკოლაშიკიაგრესიულადიქცევაანპირიქით. დისციპლინისდარღვევისშემთხვევაშიმოსწავლეშესაძლოახვდებოდეს, რომარასწორადიქცევა, მაგრამვერაცნობიერებდეს, რაგანაპირობებსმისამგვარქცევას: ყურადღებისმიპყრობის, ძალაუფლების, შურისძიებისთუწარუმატებლობისგან გაქცევისსურვილი. ესმოტივებიგამოყოამერიკელმაპედაგოგმარუდოლფდრეიკურსმა. მასმიაჩნია, რომქცევითიდარღვევისათიდანცხრაშემთხვევაშიმიზეზიამოთხიდანერთია. მისისწორიგანსაზღვრაკიეფექტიანიმუშაობისაუცილებელიწინაპირობაა, მასზეადამოკიდებულიჩარევისხერხებისსწორადშერჩევა, არასასურველიქცევისაღკვეთადაპროსოციალურიქცევებისფორმირება.

მივაგნოთმოსწავლისქცევისმიზეზებს, ვიმოქმედოთარასპონტანურად, არამედმეცნიერულადდასაბუთებულიეფექტიანიმეთოდებით. ზუსტადგანვსაზღვროთდისციპლინისდარღვევისმიზეზი. ესმიზეზი, როგორცზემოთაღვნიშნეთ, შეიძლებაიყოს: ყურადღებისმიპყრობის, ძალაუფლების, შურისძიებისანწარუმატებლობისგანთავისდაღწევისსურვილი. ქცევისმოტივისცოდნასაჭიროაარამხოლოდიმისთვის, რომსწორადგანვსაზღვროთსაპასუხოქცევა, არამედიმისთვისაც, რომგამოვიცნოთმოსწავლისრეაქციაჩვენსპედაგოგიურზემოქმედებაზე.  ავირჩიოთდასციპლინისდარღვევისმომენტშიგადაუდებელიჩარევისხერხები. გვახსოვდეს, ჩარევაარგულისხმობსდასჯას; მასორიმიზანიაქვს: შეაჩეროსარასასურველიქცევადაიმოქმედოსმოსწავლეზეიმგვარად, რომმისიშემდგომიქცევაუფრომისაღებიიყოს.

ქცევის პრობლემის მქონებავშვებინამდვილიმსახიობებიარიან. მათაუდიტორიასჭირდებათ. დაწყებითკლასებშიმასწავლებლისყურადღებასმოითხოვენ, უფროსკლასებშიკიასეთიმცირეაუდიტორიააღარჰყოფნით... ყურადღება, მეტ-ნაკლებად, ყველასსჭირდება, მაგრამზოგიერთიმოსწავლე”გაუმაძღარია“სულუფროდაუფრომეტყურადღებასმოითხოვს. ამისთვისისინიათასგვარხრიკსიგონებენ, რომელთამიზანიერთირამაა: მოახდინონსაკუთარითავისდემონსტრირება. როგორცშალვაჩხარტიშვილიშენიშნავს -„ასაკობრივიგანვითარებისსაფეხურებიერთმანეთისგანგამოიყოფამეტნაკლებისიცხადით, ასაკისთვისდამახასიათებელიფსიქოფიზიკურითავისებურებებით, რომელნიც, პირველრიგში, მოზარდისგარესინამდვილესთანდამოკიდებულებაში - ქცევაშიიჩენსთავს.“

გამოყოფენყურადღებისმისაპყრობადმიმართულიპრობლემურიქცევისორფორმას: აქტიურსდაპასიურს. აქტიურიფორმა. მოსწავლისხრიკებსშეიძლება”ყურადღებისმიპყრობისმექანიზმები“ვუწოდოთ. ესშეიძლებაიყოსფანქრისკაკუნი, წრიალი, გაუჩე- რებლადლაპარაკი, ფეხისგამოდება, სხვადასხვამიმიკა, სისტემატურიდაგვიანება, კითხვებისდასმა, განმარტოებითდაჯდომადაათასისხვარამ. ასეთიქცევაკლასისყურადღებასიპყრობსდათურეაგირებადროულადარმოხდა, შესაძლოა, მასწავლებელმაკლასზეკონტროლიდაკარგოს. აქვეუნდაშევნიშნოთ, რომმოსწავლისყოველიასეთიხრიკიმასწავლებლისმხრიდანგანსაკუთრებულსაპასუხორეაქციასარმოითხოვს.

მარინეჯაფარიძე 15 პასიურიფორმა-ხრიკებიაქაცმრავალფეროვანია, თუმცა, წინაფორმისგანგანსხვავებით, ისინივერ”ქოქავენ“კლასს. მათიგამოვლენათვალსაჩინოარარისდაამითუფროსაშიშია. ”მადლობაღმერთს, ყველაფერირიგზეა“, ფიქრობსმასწავლებელიდასულრამდენიმეწუთშიხვდება, რომკლასშიჩუმისაბოტაჟისმომწყობიმოსწავლეზის. ისუარსარამბობსთქვენიმოთხოვნებისშესრულებაზე, მაგრამყველაფერსაკეთებსნელადატემპსთანდათანუფროანელებს. ამხრიკსშეიძლებაეწოდოს”წვეთ-წვეთად“. ისრვეულსმა- შინგადაშლის, როცასხვებსუკვესამიამოცანააქვთამოხსნილი. თქვენისეთიგანცდაგეუფლებათ, თითქოსჭაობიდანბეჰემოთისამოთრევასცდილობდეთ, თანაციცით, რომგაკვეთილისგარეთიგისაკმაოდსწრაფადრეაგირებსდამოქმედებს. მისიგამოსწორებაგაცილებითრთულისაქმეა. ”რასმერჩით, რასვაკეთებცუდს?“გეკითხებათგაოცებულისახით. დისციპლინისაქტიურდამრღვევებსკითავისმართლებაარშეუძლიათ, რადგანმათიგამოხტომებისაკმაოდთვალსაჩინოა.

ამტიპისდარღვევებსერთიდადებითიმხარეცაქვს, რაცასევეკარგადუნდაგააცნობიეროსმასწავლებელმა: მოსწავლეები, რომლებიცყურადღებასმოითხოვენ, უბრალოდგვაჩვენებენ, რომმასწავლებელთანურთიერთობამოსწავლეთა„ცუდიქცევის“ფსიქოლოგიურიმოტივები, პრევენცია, მართვასურთ, მაგრამარიცნობენამსურვილისგამოხატვისსწორფორმას. თუესგავაცნობიერეთმათისაქციელინაკლებადგაგვაღიზიანებს. ისიცუნდაითქვას, რომმასწავლებელთაუმეტესობასასეთიმოსწავლეურჩევნიამათ, ვისაცარავინდაარაფერისურს.

პროფილაქტიკისპრინციპები:როგორმოვიქცეთ, რომქცევითიდარღვევებიარგამეორდეს? უნდადავიცვათორიმთავარიპრინციპი: 1. ყურადღებამივაქციოთიმათ, ვინცკარგადიქცევა. მეტიყურადღებაკარგქცევას! 2. ვასწავლოთმოსწავლეებს, მარტივადდაღიადმოითხოვონმასწავლებლისანკლასისყურადღება, როცაესგანსაკუთრებითსჭირდებათ. მეცნიერებიგვთავაზობენგადაუდებელიპედაგოგიურიზემოქმედებისსტრა- ტეგიებს. განვიხილოთზოგიერთიმათგანი: 1. ყურადღებისმინიმალიზაცია. ხდებაპარადოქსულირამ: მოსწავლისგამოხტომებისადმიყურადღებითმისასეთქცევასგანვამტკიცებთმაშინ, როდესაცმოზარდიცუდადიქცევადაშენიშვნასიმსახურებს, ისყურადღებისცენტრშიექცევადამასწავლებლის”ლექციებს“მისდამიგამოვლენილგანსაკუთრებულყურადღებადაღიქვამს. მაშ, როგორმოიქცესმასწავლებელი? მინიმუმამდედაიყვანოსყურადღება. ესშეიძლებაასეგანხორციელდეს: უგულებელყავითმოწაფისქცევა. დაუსვითშეკითხვასაკუთართავს: ”რამოხდება, თუარაფერსშევიმჩნევ?“თუთქვენიპასუხია, რომარაფერიცარმოხდება (გარდაიმისა, რომმოსწავლეყურადღებასვერმიიღებს), თამამადმოახდინეთმისიქცევისიგნორირება. შანსია, რამდენიმემცდელობისშემდეგმოსწავლემთავიდაანებოსასეთქცევას. თვალითკონტაქტი. შეაჩერეთმზერამასზე, გვირჩევენგამოცდილიპედაგოგები. მოსწავლეებმაიციან, რასაკეთებენ. მათისიციციან, რომესჩვენცვიცით. მათიციან, რომესმზერანიშნავს: ”საკმარისია!“დაჟინებულიმზერაისარის, რაცამმომენტშიჩვენგანმიიღეს, გამოგვტყუეს. არავითარისიტყვები, მხოლოდმზერა. 2.მოსწავლისგვერდით ფიზიკურიმიახლოებაკიდევერთიხერხია, რითაცყურადღებისმინიმალიზაციასმოვახდენთ. გაკვეთილიგრძელდება, დგახართმოსწავლისგვერდით, თვალითკონტაქტისგარეშე, უსიტყვოდ. მოსწავლეხვდებარომრაღაცარასასურველსაკეთებს, რადგანმასწავლებელიგვერდითუდგას. გამოიყენეთმოსწავლისსახელი. ამხერხითმოსწავლეყურადღებისმინიმუმსაციღებსდარეკომენდაციასაც, ჩაერთოსგაკვეთილში. მაგალითად, ასე: ”ამგვარად, ჰიპოტენუზისკვადრატი, გაგა, ტოლია..“

განიხილეთშეცდომაბუნებრივდასაჭირომოვლენად. უპირველესად, იმუშავეთიმაზე, რომმოსწავლესგაუქრესშეცდომისშიში. ბავშვებიხშირადთავიანთშეცდომებსხედავენ, სხვისასკივერა (ანნაკლებმნიშვნელობასანიჭებენმათ), ამიტომშესაძლოა, თავისხვებზეუარესებადმიაჩნდეთ. მასწავლებელსშეუძლია, შეუცვალოსმათსაკუთართავისადმიდამოკიდებულება, თუაჩვენებს, რომშეცდომაყველასმოსდისდაესბუნებრივია.

როგორც ლონგი და ფრაი აღნიშნავენ (1985)თავიანთ წიგნში „პარასკევამდე მიღწევა: კლასის წარმატებით მართვის სახელმძღვანელო“ , არასწორია იმის მტკიცება თითქოს:

. . .ეფექტური მასწავლებელი ახერხებს თავიდან აიცილოს დისციპლინასთან დაკავშირებული ყველა პრობლემა, იმით რომ მოსწავლეებს მოდუნების საშუალებას არ აძლევს. ის ყოველთვის მოსწავლეთათვის საინტერესო მასალას და აქტივობებს იყენებს. კლასში დისციპლინასთან დაკავშირებული პრობლემები მხოლოდ აკადემიურ საკითხებს, მათ შორის მოსწავლეთა საგნით დაინტერესებას არ უკავშირდება. მოსწავლეებს შეიძლება სახლში ჰქონდეთ პრობლემები, რომლების შემდეგ სკოლაში გადმოაქვთ; მათ შეიძლება თანატოლებთან ჰქოდეთ პრობლემური ურთიერთობები; რომელიც თავს იჩეს არა მხოლოდ შესვენებებზე , ასევე გაკვეთილზეც. ასევე მოსწავლეების დისციპლინის გამსაზღვრელი შეიძლება მათი განწყობის ცვლილებებიც იყოს.

ანალოგიურ დასკვნებს აკეთებენ ედმუნდ ემერი, ჯული სენფორდი,ბარბარა ქლემენქსი და ჟან მარტინი(1982). ეს ავტორები სხვადასხვა კვლევის სინთეზიდან ასკვნიან: ზოგად საგანმანათლებლო სკოლის ყველა კლასის მართვა ეფექტური სწავლების განუყოფელ ნაწილად ითვლება. კლასის ცუდი მართვა იწვევს დროის ფუჭ ხარჯვას. ზოგადად კლასის არასწორი მართვის პირობებში სასწავლო გარემო არ არის ისეთი ხარისხიანი როგორიც უნდა იყოს. ქცევის მართვა სწავლის პროცესში (გაკვეთილზე) აუცილებელი პროცესია ,რომლის გარეშეც ვერ მივაღწევთ დასახულ მიზანს.

და ბოლოს, კვლევათა გარკვეული ნაწილი ადასტურებს, რაც უფრო მაღალია საჯარო სკოლაში კლასი, მით უფრო მეტი დისციპლინის დარღვევა ფიქსირდება (მაქფადენი, მრში, ფრაისი და ჰუანგი 1992) ეს შეიძლება აიხსნას ისეთი ფაქტორებით, როგორებიცაა: თანატოლთა ზეგავლენა, გარემოს ზეგავლენა, გენდერული განსხვავებები, გარდამავალ ასაკთან დაკავშირებული სირთულეები,(ფრაი და გაბრიელი1994, სენსონი ფრაიორი, სმართი და ობერქლაითი 1993).

როგორუნდაშეუწყოსხელიმასწავლებელმასაკლასონორმებისჩამოყალიბებას?

მანუნდააუხსნასმოსწავლეებს, რომსაკლასონორმებისჩამოყალიბებააუცილებელიასაკლასოკულტურისგანვითარებისთვის, ესხელსუწყობსსწავლისხარისხისამაღლებას  დაცოდნისშეძენისპროცესსაუმჯობესებს. ისინი, რომლებიცერთგვარშფოთვასადამოუთმენლობასგამოხატავენ, მასწავლებელმა  უნდადაარწმუნოს, რომ  კლასისსაერთოინტერესებიმხოლოდრომელიმეერთისსაჭიროებებსარეფუძნება, ისინიერთადუნდაგაემართონსაერთომიზნისკენ. ისიცუნდაითქვას, რომჩამოყალიბებულინორმებიშეიძლებაგარკვეულიხნისშემდეგშეიცვალოსიმისდამიხედვით, თუროგორწარიმართებამათიშესრულებისპროცესი..

კვლევისმიზანი,საკვლევი კითხვა, ქვეკითხვები

კვლევის მიზანი: ვიკვლიო მოსწავლეთა ქცევის წესების დარღვევის გამომწვევი მიზეზები, განვახორციელო შესაბამისი ინტერვენციები და გადავჭრა დისციპლინის პრობლემები.

არსებული პრობლემიდან გამომდინარე ჩამოყალიბდა კვლევის  მთავარი საკვლევი კითხვა:  რა იწვევს IX კლასის მოსწავლეებში დისციპლინის პრობლემებს და როგორ შეიძლება ამ პრობლემის გადაჭრა?

 კვლევის მთავარ კითხვაზე პასუხის გაცემაში  დამეხმარება შემდეგ ქვეკითხვებზე პასუხის გაცემა:

•          ახდენს თუ არა გარდატეხის ასაკი გავლენას მათ ქცევებზე?

•          არიან თუ არა მშობლები ჩართულები  სასკოლო ცხოვრებაში?

•          ახდენს თუ არა სასწავლო გარემო გავლენას მათ ქცევებზე?

•          არის თუ  არა პრობლემის მიზეზი საბაზო საფეხურის დამთავრებასთან დაკავშირებული გადაწყვეტის მიღება დაასრულოს სწავლა თუ გავიდეს სკოლიდან?

•          იწვევს თუ არა პრობლემებს თვითდამკვიდრების სურვილი მოსწავლეებში?

•          უზიარებენ თუ არა პედაგოგები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას?

•          სხვისი აზრის უპატივცემულობა, ერთმანეთთან ცუდი ურთიერთობა?

•          ახდენს თუ არა სასწავლო პროცესზე გავლენას: ტელეფონები,სმარტფონები, ყურსასმენები?

კვლევისმეთოდები

კვლევის სანდოობის გაზრდის მიზნით მონაცემთა შეგროვების მეთოდებად გამოვიყენე შერეული თვისებრივი და რაოდენობრივი კვლევის მეთოდები:

·         აღწერითი დაკვირვება.

·         ფოკუს-ჯგუფი მოსწავლეებთან.

·         ანკეტირება მოსწავლეებთან.

·         ანკეტირება კოლეგებთან.

·         ანკეტირება მშობლებთან.

აღწერითი დაკვირვება, რომლის მიზანი იყო დავკვირვებოდი მოსწავლეთა ქცევას და შემერჩია სამიზნე ქცევები, რომლებიც საჭიროებდა შეცვლას. (იხ. დანართი 1)1 თვე, ვაკვირდებოდი ბავშვებს ჩემს გაკვეთილებზე რათა დამედგინა მიზეზები და საჭიროებები, რაც დამეხმარებოდა  მოსწავლეების ცუდი ქცევების აღმოფხვრაში. როგორი იყო მოსწავლეთა ქცევის ფორმები საგაკვეთილო პროცესში: იყო მსუბუქი დარღვევები თუ რთული დარღვევები. გამოიკვეთა მოსწავლეთა დაგვიანების შემთხვევები, ჩუმი გადალაპარაკება, გაკვეთილის თემასთან დაკავშირებული წამოძახილები, მობილური ტელეფონებით თამაში, მუსიკების მოსმენა, გაკვეთილზე უნებართვოდ გადაადგილება. დაკვირვების მიზანი იყოდამედგინა, თურაზეუნდაგაკეთებულიყოფოკუსირება.

ფოკუს-ჯგუფი მოსწავლეებთან-რომლის მიზანი იყომოსწავლეებს დაენახათ პრობლემა, ჩამოეყალიბებინათ მონაწილეებს თავიანთი აზრები, დაეფიქსირებინათ რატომ ჰქონდათ ამა თუ იმ საკითხზე ასეთი მოსაზრება და არა სხვაგვარი. ჩატარდა მე-9³ კლასის მოსწავლეებთან. ფოკუს-ჯგუფისთვის, რომელიც საჭიროებდა დაკვირვებას წინასწარ შევიმუშავე კითხვები-შევქმენი ანკეტა (იხ. დანართი 2.) მოსწავლეების იყვნენ გულწრფელები.ფოკუს - ჯგუფშიიყოპრობლემური ქცევის მიხედვით შერჩეულიმოსწავლეები.  მათ ჰქონდათ თავისუფალი აზრის გამოხატვის საშუალება, მინდოდა გამეგო როგორი იყო მათი დამოკიდებულება აღნიშნულ პრობლემასთან დაკავშირებით, რას ფიქრობდნენ კლასის შესახებ. რაცდამეხმარაკვლევისსწორადწარმართვასადა  ანკეტირებისმომზადებაში, რადგან მათი საერთო აზრის ცოდნა მნიშვნელოვანი იქნებოდა კვლევის წარმართვისათვის. მნიშვნელოვანი იყო ყველასაკვლევკითხვაზეპასუხისმიღება.

ანკეტირება მოსწავლეებთან- რომლის მიზანი იყო გაეკეთებინათ თვითშეფასება საკუთარი თავის და ჩამოეყალიბებინათ თავიანთი შეხედულებები საკითხისადმი. შევქმენი ანკეტა, რომელიც შედგებოდა კითხვებისაგან.(იხ. დანართი 3,4.) მოსწავლეებს კითხვარი შევავსებინე სკოლაში გაკვეთილების შემდეგ.  ვთხოვე თავიანთი სახელი და გვარი არ დაეწერათ, რადგან არ მოფილიყო შეზღუდვა და დამეცვა ეთიკის ნორმები.

ანკეტირება კოლეგებთან- რომლის მიზანი იყო გამეგო როგორ აფასებდნენ ბავშვებს და მათ ქცევებს შემსვლელი მასწავლებლები. შევქმენი ანკეტა, რომელიც შედგებოდა კითხვებისაგან.(იხ. დანართი 5.) შემსვლელ 13 მასწავლებელს ასევე გავატანე სახლში და შევსებული დამიბრუნეს. დავიცავი ანონიმურობა, რადგან  ამ დროს რესპონდენტიუფროგულწრფელიადა, შესაბამისად, მისმიერგაცემულიპასუხებიუფროზუსტიდასანდოა.

     ანკეტირება მშობლებთან- რომლის მიზანი იყო გამეგო რამდენად იყვნენ ჩართული თავიანთი შვილების სასწავლო ცხოვრებაში და გამეცა პასუხი კითხვებზე, რომელიც გამიყვანდა იმ მიზეზებზე, რომელიც იწვევდა მოსწავლეების ცუდ ქცევებს. შევქმენი ანკეტა, რომელიც შედგებოდა კითხვებისაგან.(იხ. დანართი 6.) მშობლებისათვის კითხვარი ყველა მოსწავლეს გავატანე სახლში საიდანაც მოიტანა შევსებული კლასის ოცდაცხრავე  მოსწავლემ, რადგან მშობელთა კრებებზე ისინი არ ესწრებიან სრული შემადგენლობით.

მონაცემთაანალიზი

როგორც უკვე დავინახეთ კვლევა მიმდინარეობდა სხვადასხვა მიმართულებით და შევეცადეთ პრობლემასთან დაკავშირებული ყველა მხარის მოსაზრება გაგვეგო (მასწავლებელი, მოსწავლე, მშობელი). ამ თავში განხილულია მონაცემთა შეგროვების თითოეული მეთოდის გამოყენებით მიღებული მნიშვნელოვანი ინფორმაციის ანალიზი.

სქესი		ასაკი			საფეხური
ბიჭი	გოგო	14წლის	15 წლის	16წლის	საბაზო საფეხური
16 მოსწავლე	13 მოსწავლე	13	14	2	29 მოსწავლე

პრობლემის უკეთ გარკვევისთვის ვაწარმოე აღწერითი დაკვირვება ჩემს სადმრიგებლო IX³ კლასში ერთი თვის განმავლობაში მქონდა მონიტორინგისათვის დღიური,სადაც ვაკეთებდი ჩანაწერებს, მსურდა გამეგო რა იწვევდა   ქცევის პრობლემებს, რომელიც გამოვლინდა I სემესტრის დასაწყისში.

ფოკუს-ჯგუფის შექმნის მიზანი იყო მოსწავლეებს დაენახათ პრობლემა, თვითონ მიეღოთ მონაწილეობა თავიანთ პრობლემის გადაჭრაში და ამით დამხმარებოდნენ მე შემდგომ კვლევაში. წინასწარ შემუშავებული კითხვების გათვალისწინებით წარვმართე მათთან შეხვედრა.  ბავშვები თვითონვე აღიერებენ, რომ არიან ცელქები, ხმაურიანები, არასერიოზულები, მოუსვენრები, აქვთ სულ გართობის სურვილი, უყვართ ლაპარაკი, არიან მოუწესრიგებლები და დროის დიდი ნაწილი იხარჯება მათ დაწყნარებაში ბოლოს აქვთ შესაბამისად დაბალი აკადემიური მოსწრება. აღნიშნავენ რომ ყველაფრის მიუხედავად  არიან მეგობრულები, იციან ერთმანეთის გვერდში დგომა ,რაც ძალიან ეხმარებათ.  ყველა ერთხმად აღიარებს, რომ პრობლემის მოგვარება შეიძლება და რა თქმა უნდა ეს კლასზეა დამოკიდებული. გამოიკვეთა მათი მოთხოვნები:  მშობლების მეტი ჩართულობა სასწავლო პროცესში, ფიზიკური გარემოს შეცვლა, რაც გავლენას ახდენს მათი აზრით მათზე, სურთ მასწავლებლის მხრიდან წყნარი და მშვიდი საუბარი მათი ასაკიდან გამომდინარე, უნდათ ბავშვების რაოდენობის შემცირება და ყოველ ცუდ ქცევაზე იყოს დამსჯელი სანქციები. თვლიან, რომ პრობლემის მოგვარებაში მონაწილეობას უნდა იღებდეს მშობელი,მასწავლებლები,კლასელები,დამრიგებელი , და დირექტორი. მათი რჩევა იყო სწრაფად მემოქმედა და ყველაფერი შესაძლებელი გამეკეთებია,რადგან პრობლემის გადადების შემთხვევაში უფრო გართულდებოდა მდგომარეობა. ასევე გამოიკვეთა მათი აზრი რომ მასწავლებელმა საერთო ენა უნდა გამონახონ მოსწავლეებთან, უნდა დაეუფლოს კლასის მართვის სტრატეგიებს და შეღავათი არ უნდა გაუკეთოს ცუდი ქცევის ბავშვებს. ბავშვებიდან წამოვიდა იდეა კიდევ ერთხელ გადაგვეხედა სკოლის შინაგანაწესისათვი და შეგვემუშავებინა ქცევის წესები, დარღვევის შემთხვევაში დაგვეწესებია სასჯელები. შეკითხვამ რამდენად მისაღები იქნება თქვენთვის რჩევების გათვალისწინება? ბავშვებში დაბნეულობა გამოიწვია და ისევ და ისევ მოითხოვეს წესების შედგენა და  მეთოდების შეცვლა, თვლიან რომ ყველა რჩევა მისაღები იქნება მათივე მდგომარეობის გამოსასწორებლად.

            მაინტერესებდა ყველა შემსვლელი მასწავლებლის აზრი ბავშვების შესახებ, გამეგო რას ფიქრობდნენ ისინი აღნიშნულ პრობლემაზე. ისინი თვლიან რომ IX³ კლასი არის მეგობრული, ერთიანი, ერთმანეთის მოსიყვარულე, რაც გამოარჩევთ სკოლაში ამ ბავშვებს. მაგრამ ახასიათებთ უყურადღებობა და ხმაური, დისციპლინის  დეფიციტი, მოუწესრიგებლობა, თავშეუკავებლობა და ქცევის მართვის პრობლემები. გაკვეთილებზე მასწავლებლებს სჭირდებათ დიდი ძალისხმევა რომ ჩაატარონ გაკვეთილები. არინ დაძაბულები, მასწავლებლების ნაწილი თვლის, რომ სტაბილურად არის ხოლმე გაკვეთილის ჩაშლის მცდელობები. ახასიათებთ გაკვეთილზე ლაპარაკი, წამოძახილები, გაკვეთილზე დაგვიანებები. ერთობიან ტელეფონებით და ყურსასმენებით. სასწავლო პროცესით მათი დაინტერესება ძალიან რთულია,არ გამოირჩევიან სწავლისადმი ინტერესით და ეს აისახება მათ ქცევებზე. თვლიან რომ მათი ქცევა მეცხრე კლასისათვის შეუფერებელია და არ არიან კმაყოფილები, რადგან დარღვეული აქვთ ქცევის მართვის უნარი ბავშვებს.

ყველაზე დიდ ბარიერად IX³ კლასში თვლიან აქცენტის გადატანას არა სწავლაზე,არამედ გართობაზე(მაგ;ტელეფონები, ყურსასმენები.)არ აინტერესებთ სასწავლო პროცესი, არიან ზარმაცები და ხელს უწყობთ ასევე სასწავლო ფიზიკური გარემოც.

პრობლემის მოგვარებისათვის მასწავლებლები ერთხმად აღიარებენ, რომ მშობლები არ არიან ჩართულები და დაინტერესებული მათი შვილებით, შეინიშნება გურგრილობა და უყურადღებობა, რაც აისახება მათ შვილებზე.   მოითხოვენ მშობლების მეტ ჩართულობას სასწავლო პროცესში და გამოკვეთენ რომ მათი ასაკი მოქმედებს მათ ქცევებზე  და ამასაც თავის სასიკეთოთ იყენებენ.

 აღნიშნავენ, რომ ხელშეწყობა მათი ქცევების შეიძლება ლმობიერებით, წიგნიერებით, და კიდევ და კიდევ მშობლების ჩართულობით. ნაწილი მასწავლებლებისა აღნიშნავს, რომ ასაკის მატებასთან ერთდ დაღვინდებიან და იმ არჩევნის გაკეთებასთან ერთად, რაც მეცხრე კლასის დამთავრების შემდეგ მოუწევთ მიიღონ გადაწყვეტილება სწავლა გააგრძელონ თუ გავიდნენ სკოლიდან პრობლემას მოაგვარებს.

          ანკეტირებით გამოვკითხე ბავშვებიც, რათა გამეგო მთელი კლასის საერთო აზრიც  პრობლემის მოგვარებაში.

		გამოიკითხა 29 მოსწავლე				დიახ	არა	ნაწილობრივ
კმაყოფილი ხართ თუ არა თქვენი ქცევით-მომზადებით-დამოკიდებულებით გაკვეთილზე						4	19	6
არის შემთხვევები როცა შენ,შენს თანაკლასელებთან ერთად ცელქობ და სისულელეებს ჩადიხარ						20	1	8
გსურთ თუ არა საკუთრი თავის დამკვიდრება						26	1	2
ახდენს თუ არა სკოლის გარემო გავლენს თქვენზე						15	2	12
ახდენს თუ არა ოჯახის ფაქტორები გავლენას თქვენზე						15	2	12
ახდენს თუ არა მასწავლებელთან დაკავშირებული ფაქტორები გავლენას თქვენზე						12	2	15
ახდენს თუ არა სასწავლო პროცესის ორგანიზებასთან დაკავშირებული ფაქტორები გავლენას თქვენზე									20	5	4
ახდენს თუ არა თანაკლასელები გავლენას თქვენზე						14	6	9
ახდენს თუ არა მშობლები გავლენას თქვენს ქცევებზე						22	10	7

            თინეიჯერობის ასაკი მათთვის არის ისეთი ასაკი, როცა უამრავ სისულელეებს ჩადიან,მაგრამ აღნიშნავენ, რომ შეცდომებზე ისწავლიან და შემდეგ კლასში დაშვებულ შეცდომებს აღარ გაიმეორებენ. ამ ასაკში არ მოსწონთ აკრძალვები, ადვილად ბრაზდებიან, არ მოსწონთ შენიშვნები, ახასიათებთ აგრესია, არ უფიქრდებიან თავიანთ საქციელს, ამ ასაკში ნაკლებად უჯერებენ უფროსებს, არ არიან ჩამოყალიბებული და ამიტომაც არიან გარდატეხის ასაკში. ისინი თვლიან, რომ საკმაოდ ძლიერი ადამიანები არიან და შეუძლიათ თავის დაცვა. საკუთარი თვის თვითშეფასება საკმაოდ მაღალი აქვთ.

მოსწავლისთვითშეფასებისკითხვარი

მოტივი

რამდენადმნიშვნელოვანია

კარგადსწავლა

16 თვლისმნიშ.დანარჩენებინაკლებადანგადიანსკოლიდანდაამიტომ

კარგად მოქცევა გაკვეთილებზე

10 თვლისრომმნიშ.დანარჩენებივერახერხებენამას,ძნელია,არგამოდით.

მასწავლებლებთან კარგი

ურთიერთობა

კლასისნახევარითვლის,რომმნიშვნელოვანია,დანარჩენინაკლებად .

დამრიგებელთან მეგობრული ურთიერთობა

დამრიგებელთან 29-საქვსკარგიურთიერთობა

სწრაფვა გამოსწორებისკენ

19 უნდა,რომიყოსკარგი.

ზოგითვლისრთულია,უჭირთგამოსწორება

თანაკლასელების აზრის გათვალისწინება

14 თვლის,რომმნიშ. 15 თვლისნაწილობრივ

თქვენი საქციელით მიღებული

13 თვლისრომკარგადმოქცევითიღებენსიამოვნებას.16 კითვლისწლის

კმაყოფილება

განმავლობაშიიქცეოდნენცუდადდაარარიანკმაყოფილები

პატივისცემა და აღიარება მასწავლებლებისა და მოსწავლეების მხრიდან

24 თვლი,როაუცილებელიპირობააურთიერთობისთვის,5 ამბობსვერახერხებს

გამოკითხვით უყვართ შემდეგი საგნები: ქართული, ინგლისური, ისტორია, ქიმია,ხელოვნება და სპორტი.

            თვლიან, რომ მე-10 კლაში, რადგან ახალ საფეხურზე უწევთ გადასვლა კარგად მოიქცევიან და კარგად ისწავლიან, სხვაგვარად არ შეიძლება, სერიოზული მოქცევათ მართებთ. ზოგი აღნიშნავს, რომ მე-9 კლასის დამთავრების შემდეგ სკოლიდან გადის და პროფესიულ სასწავლებელში აგრძელებს სწავლას.

         ამის შემდეგ ჩავუტარე მშობლებს ანკეტირება მათი აზრის დასაფიქსირებლად . ანკეტები გავატანე ბავშვებს სახლში და დამიბრუნეს შევსებული. ყველაფერმა ამან მომცა ინფორმაცია თუ რამდენად იყვნენ მშობლები ინფორმირებულები საკუთარი შვილების სასკოლო ცხოვრების შესახებ . მშობელთა გამოკითხვა ადასტურებს რომ მშობელთა დიდი ნაწილი არ იცნობს მათი შვილების მასწავლებლებს და დამრიგებელსაც არ ეკონტაქტება რეგურალურად მათი შვილების მოსწრებებზე, არ ინტერესდებიან მათი შვილების დისციპლინით და აკადენიური მოსწრებით. მხოლოდ დამრიგებლის ინიციატივით ხდება ინფორმაციის მიწოდება მათი შვილების მონაცემებზე.

		გამოიკითხა 29 მშობელი			დიახ	არა	ნაწილობრივ
ვიციშემიშვილისგაკვეთილებისცხრილი					16	6	7
ვიცნობ ჩემი შვილის ყველა პედაგოგს					10	6	13
მასწავლებლებს  ვეკონტაქტები რეგულარულად					2	9	18
დამრიგებელს ვეკონტაქტები თვეში ერთხელ მაინც					18	5	6
დამრიგებელთან სატელეფონო კონტაქტის ინიციატორი მე ვარ					10	8	11
რეგულარულად ვგებულობ ინფორმაციას ჩემი შვილის აკადემიური მოსწრებისა დადისციპლინის				შესახებ	9	4	16
ვიცნობ ჩემი შვილის ყველა თანაკლასელს და მეგობარს სკოლაში					14	5	10
ვატყობინებ დამრიგებელს ბავშვის		არყოფნისმიზეზს			10	9	10
რეგულარულად დავდივარ მშობელთა კრებებზე					14	5	10

გადავწყვიტე მოსწავლეებს ჩამოეთვალათ ის მახასიათებლები ,რაც მათ მასწავლებლის ქცევებში არ მოსწონდათ , გამოიკვეთა ,რომ:

•          არ მოსწონთ როცა გაკვეთილი უცდებათ.

•          არ მოსწონთ გაკვეთილი როცა არაორგანიზებულად ტარდება.

•          არ მოსწონთ მოსწავლეთა შეურაცხყოფა.

•          არ მოსწონთ როცა მასწავლებელი უხვევს მთავარ საკითხს.

•          არ მოსწონთ მოსწავლეთა შეკითხვების იგნორირება.

•          არ მოსწონთ არასამართლიანი შეფასება.

•          არ მოსწონთ მასწავლებლის უარყოფითი პიროვნული თვისებები.

•          არ მოსწონთ განსაკუთრებული ყურადღება ზოგიერთი მოსწავლის მიმართ.

აქედან გამომდინარე კარგად ჩანს, რომ მოსწავლეებს როცა მათ მოლოდინებს ეხება საქმე კარგად აქვთ გამძაფრებული „ სამართლიანობის განცდა“. ეს გამოკითხვა ჩავატრე, რომ დაენახათ ასევე რას ითხოვენ მასწავლებლები მათგან, რომ მათ შეუძლიათ ქცევის მოწესრიგება და აუცილებელი პირობაა კარგი გაკვეთილის ჩასატარებლად.

დასკვნები/მიგნებები

მუდმივი და ეფექტური კომუნიკაცია მოსწავლის მშობელსა და მასწავლებელს შორის, ასევე კოლეგებს შორის  აზრების გაცვლა-გამოცვლა, მიგნებების გაზიარება, მოსწავლეებთან მუდმივი კონტაქტი სწავლა-სწავლებისა და დისციპლინის გაუმჯობესების აუცილებელი საშუალებაა. არაეფექტური კომუნიკაცია მშობელთან, ეს ხელს უშლის მასწავლებელმა დროულად მიაწოდოს ინფორმაცია დისციპლინის შესახებ. იმის გამო რომ ეს კონტაქტი მცირეა ან საერთოდაც არაა მშობელი თითქმის არ ღებულობს მონაწილეობას შვილის სასკოლო ცხოვრებაში. ეს პრობლემა როგორც კლასის ხელმძღვანლის , ჩემს წინაშეც წაროიშვა .   კვლევისშედეგადგამოიკვეთა, მიზეზისაბაზოსაფეხურზემყოფიმოსწავლეებისმშობლების, პასიურობისადადაქვეითებულიინტერესისაშვილებისსასკოლოცხოვრებისადმი, არის:·   მშობლებისგადატვირთულიდღისრეჟიმი. საბაზო საფეხურზე გადასვლისას მხოლოდ მშობლების მცირე ნაწილი ინარჩუნებს ჩვეულ ყურადღებასა და ინტერესს. კლასის მშობლებთან  ძირითად ნაწილთან კონტაქტი მაქვს მხოლოდ ტელეფონით და მხოლოდ ჩემი ინიციატივით.

რაცნაკლებიყურადღებაექცევაბავშვსსახლში, მითმეტიაალბათობა, ყურადღებამოითხოვოსსკოლაში.  ტელევიზორთანგატარებულისაათები, მშობელთაფორმალურიშეკითხვები: ”რახდებასკოლაში?“, ”ჭამე?“, ”რანიშანიმიიღე?“, ურთიერთობისვიწროწრე, მარტოობადაშედეგიცსახეზეასკოლაშიპრობლემებითითქმისგარანტირებულია.

მეცხრე კლასის დამრიგებლობა ძალიან რთულია. ეს საბაზო საფეხურის ბოლოა ამით ასრულებენ ერთ მნიშვნელოვან ეტაპს და უწევთ გადაწყვეტილების მიღება, არჩევანის გაკეთება, გააგრძელონ სწავლა თუ გაიტანონ ატესტატი და სწავლა გააგრძელონ პროფესიულ სასწავლებლებში. დაბნეულობამ იმოქმედა ბავშვებზე და გახდნენ არამოტივირებულები და და ქცევის პრობლემის მქონენი.

გარდატეხის ასაკი. რაპრობლემებიიჩენსთავსამდროს?
- ამდროსძირითადადფსიქო-სოციალურიფაქტორებიიჩენსხოლმეთავს, გარდატეხისასაკიესარისინდივიდისთვითდამკვიდრებისპროცესი, მოზარდებიიბრძვიანსაკუთარიადგილისდასაკავებლად.თავსუკვედიდებადთვლიანდაცდილობენ, გახდნენდამოუკიდებლები. მოზარდებისტვინშიისპროცესებირაცკონცენტრაციისადათანმიმდევრულობისკონტროლისუნარსმოითხოვს, ჯერკიდევარარისდასრულებული. ამიტომაცარისრომამასაკშიისინიიმპულსურადიქცევიან. რეალურად, ესმათიკიარა, მათიტვინისფუნქციონირებისბრალია. თინეიჯერებისაკუთარითავისპოვნასადადამკვიდრებისპროცესშიარიან.

კვლევის მიხედვით დავადგინე, რომ ბავშვი ამ ასაკში არ უნდა გააკრიტიკო, პირიქით,  უნდა უთხრათ, რომშეცდომები ჩვენცხშირადმოგვდის.უნდა დავინტერესდეთმისიცხოვრებითისე, რომმასგაუჩნდესსურვილითავადგვიამბოსყველაფერი.

კვლევის შედეგად გამოიკვეთა, მიგნებები საბაზო საფეხურზე მყოფი მოსწავლეების, რამაც გამოიწვია პრობლემა.

კვლევის მიგნებები:

•          გარდატეხის ასაკი .

•          საფეხურის დაძლევის შიში .

•          არასასურველი სასწავლო გარემო.

•          მშობლის უყურადღებობა.

•          მოსწავლე-მასწავლებლის ურთიერთობების გამოსწორება.

•          გამოცდილების გაზიარება კოლეგებითვის.

•          მოსწავლეთა დაბალი ჩართულობა.

•          თვითდამკვიდრების სურვილი.

თვითშეფასებისა და მოსწავლეთა საჭიროებების დადგენის შემდეგ დავადგინე პროფესიული განვითარების პრიორიტეტები,კონკრეტული მიზნები და განხორციელების გზები.

                                                                                              ინტერვენციების დაგეგმვა და განხორციელება

მე როგორც ყოველი წლის დასაწყისში მოსწავლეებს ჩემს სადამრიგებლო კლასში  გავაცანი სკოლის შინაგანაწესი,მოსწავლის ეთიკის კოდექსი, შევიმუშავე ქცევის წესები. არსებულმა მდგომარეობამ აჩვენა, რომ ისევ საჭირო იყო დამატებითი წესებისა და პროცედურების ჩამოყალიბება. ჩემთვის ძალიან რთული იყო ქცევის მართვის პრობლემების მქონე  კლასის დამრიგებლობა და გადავწყვიტე ამ საკითხის აღმოფხვრა ბავშვებთან ერთან.  

მე ვცდილობ ვიყო მაგალითი მათთვის. დილით მივდივარ ადრე სანამ ბავშვები მოვლენ. ვცდილობ დღე დავიწყო მნიშვნელოვანი აქტივობით თუ რომელიმე ბავშვს აქვს დაბადების დღე მივულოცოთ ერთად, ვამოწმებ კლასში ყოველ დილით მოსწავლეთა დასწრებას, და გაკვეთილისათვის ვამზადებ კლასს, რომ შემომსვლელ მასწავლებელს დახვდნენ მოწესრიგებულნი. დღის ბოლოს ყურადღებას უთმობთ ოთახის მოწესრიგებას.

პირველადი შედეგების ანალიზის საფუძველზე შევიმუშავე შემდეგი ინტერვენციები:

ინტერვენცია I-მოსწავლეებზე დაკვირვების შედეგად გამოიკვეთა, სამიზნე ქცევები: დაგვიანების შემთხვევები, სასკოლო ნივთების სკოლაში ტარება, ჩუმი გადალაპარაკება, გაკვეთილზე წამოძახილები, მობილური ტელეფონებით თამაში, მუსიკების მოსმენა, გაკვეთილზე უნებართვოდ გადაადგილება,  ქაოსური სიტუაციის შექმნა.

მოსწავლეებთან ერთად ინდივიდუალური საჭიროებიდან გამომდინარე ,

პირველ ეტაპზე დავისახე გაკვეთილზე დაგვიანებები და სასკოლო ნივთების სკოლაში ტარება გამოსწორებულიყო. ჩავრთე შესაბამის აქტივობებში რასაც ჭირდებოდა სკოლაში ადრე მოსვლა და სასკოლო ნივთების გამოყენება. პარარელურ რეჟიმში ვაკვირდებოდი და ვინიშნავდი დაკვირვების რვეულში წესების დაცვას და როდესაც სამიზნე ქცევა გადაიქცეოდა მისაღწევად ,შემდეგ სხვა გახდებოდა სამიზნე ქცევად, შემდეგ გადადიოდა სასურველ ქცევებში მაგ.: მაინტერესებდა 45 წთ განმავლობაში რამდენჯერ დგება ბავშვი დაუკითხავად მერხიდან და რამდენჯერ გადაილაპარაკებს/წამოიძახებს რაიმეს. ამ შემთხვევაში, დაკვირვების მონაცემების აღრიცხვისას აღვრიცხავდი ქცევის სიხშირეს და ვრთავდი ისეთ დავალებებში რაც მოითხოვდა დროს. საბოლოოდ ამ ყველაფერმა შედეგი გამოიღო და არასასურველი ქცევები არ შეინიშნებოდა.

ინტერვენცია II –შექმნა ეფექტური სასწავლო გარემო, ანუ გარემო სადაც მოსწავლეს ყველა პირობა აქვს, რომ ისწავლოს და დასახულ მიზნებს მიაღწიოს. ეს კი შეიძლება განხორციელდეს მხოლოდ სწორად ორგანიზებულ გარემოში, რომელშიც მუშაობისწესები და პრინციპები ყველასთვის კარგადაა ცნობილი და ამიტომაც მათ დაცვაზე, ყოველდღიური საჭიროებისა და დეტალების მოგვარებაზე მინიმალური დრო იხარჯება. მხოლოდ მაშინ შეიძლება მოსწავლემ თავისი მთელი დრო და ენერგია უშუალოდ სწავლისკენ მიმართოს, როცა გაკვეთილს აქვს ნათელი სტრუქტურა, როცა მოსწავლეებმა ზუსტად იციანრა ეტაპზე რას ელის მისგან მასწავლებელი, როდის რა ქმედებაა მისგან მისაღები და რა მიუღებელი. ეფექტიანი  სასწავლო გარემოს შექმნის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი წინაპირობაა ქცევის წესების შემუშავება და მათი თანმიმდევრულად გატარება.წესები შევიმუშავე მოსწავლეებთან შეთანხმებით, რამაც გამოიწვია მათი ეფექტური დაცვა. ამის შემდეგ მნიშვნელოვნად შემცირდა დისციპლინის დარღვევის შემთხვევები ,გაიზარდა მოსწავლეთა ჩართულობა და ეს თანდათან აისახება მათ აკადემიურ მოსწრებაზე.

ერთად შევიმუშავეთ კლასისთვის შემდეგი წესები: (იხ დანართი 7.)

წესი 1. სასკოლო ნივთების სკოლაში ტარება.

წესი 2. ზარის დარეკვისას საკლასო ოთახში შემოსვლა

წესი 3. წინასწარ განსაზღვრულ ადგილას დაჯდომა.

წესი 4. განვსაზღვრეთ როდის (არ) არის შესაძლებელი კლასში თავისუფლად გადაადგილება.

წესი 5. განვსაზღვრეთ როდის (არ) არის შესაძლებლი გაკვეთილის მიმდინარეობისას ოთახიდან გასვლა.

წესი 6. საუბრისაგან თავის შეკავება გაკვეთილის მსვლელობის დროს და როცა სხვები საუბრობენ.

წესი 7. გავსაზღვრეთ როდის არის შესაძლებელი მასწავლებლისათვის ან თანაკლასლებისათვის სიტყვის გაწყვეტა.

წესი 8. სხვების პატივისცემა და ზრდილობიანად მოპყრობა.

წესი 9. სხვების საკუთრების პატივისცემა.

წესი 10. გააკონტროლეთ თქვენი საქციელი დაფიქრდით და შემდეგ იმოქმედეთ.

წესი 11. ქცევა სადილზე, შესვენების დროს.

ეს წესები გამოიკრა საკლასო ოთახში, რომ სულ თვალი ედევნებინათ მოსწავლეებს. საბოლოო ჯამში ეს წესები მათ ქცევაში გადავიდა.

ინტერვენცია III- დანაშაულს გამოსყიდვა სჭიედება მოსწავლეები უნდა მიეჩვიონ ამას ,აქდგებასანქციებისსაკითხი. სანქციაგანსხვავდებასასჯელისგან:  სანქციალოგიკურადუნდაიყოსდაკავშირებულიდარღვევასთან. რაცუფრომჭიდროაესკავშირი, მითუფროდიდიაწარმატებისალბათობა; სანქციადანაშაულისთანაზომიერიუნდაიყოს; სანქციამოსწავლისასაკსუნდაშეესატყვისებოდეს. მაგალითად, თუმოსწავლემერხსარყევსდასხვასხელსუშლის, უნდაშეაწყვეტინორყევა, ასევე, სანქციამოსწავლესგზასარუნდაუღობავდესწარმატებულიმომავლისაკენ.

მდგომარეობამ აჩვენა, რომ თუ არ არსებობს  რუტინული საქმინობის მარეგულირებელი წესები , მოსწალეთა ყურადღება იფანტება და რთულდება. რუტინულ საქმიანობაში ვგულისხმობ: დასწრების აღრცხვას, დავალების მასწავლებლისთვის ჩაბარებას , დაფის გაწმენდას, შესრულებული დავალების შეგროვებას  და ა.შ.  რომ მოსწავლეს არ დარჩეს დრო ცუდი ქცევისათვის.

ქცევის წესების შედგენა , რომ ყოფილიყო ეფექტური დავაწესეთ სახდელები ქცევის წესების დამღვევთათვის. გავატარე შემდეგი ღონისძიებები:

•          მასწავლებლის რეაქცია

•          ბავშვების რეაქცია

•          მშობლების რეაგირება მოსწავლის ქცევაზე

•          დაუყოვნებელი სახდელი

მასწავლებლის რეაქციაში იგულისხმება მასწავლებლის სიტყვიერი რეაქცია, რომელიც მოსწავლეს მიანიშნებს რომ მისი ქცევა არასწორია ან სწორია.

ბავშვების რეაქცია გულისხმობს ერთობლივი ძალისხმევით აღმოფხრან ცუდი ქცევა და შეიმუშაონ  კარგი ქცევა.

მშობლების რეაგირება მოსწავლის ქცევაზე მოიცავს იმ მეთოდებს, რითაც მოსწავლის ქცევაზე რეაგირება სახლის პირობებში ხდება.

დაუყოვნებელი სახდელი მოიცავს იმ ღონისძიებებს რომელთა ფარგლებშიც მოსწავლეთა არასწორ ქცევებს კონკრეტული ღონისძიებები მოჰყვება.

1.სიტყვიერი შეხსენება, რომ უკვე განხილული და შეთანხმებული წესებიდან ერთ-ერთი ირღვევა; 2. შესვენების 5 წუთის დაკარგვა; 3. შესვენების 10 წუთის დაკარგვა ; 4. გაკვეთილის შემდეგ 20 წუთით დატოვება; 5. სატელეფონო ზარი მშობელთან.

ინტერვენცია IV-რა თქმა უნდა არის ტენდენციები,რაც საერთოა ყველა საფეხურისთვის.  კარგი საქციელისთვის მოსწავლის შექება, წახალისება გაცილებით უფრო ეფექტიანი სტრატეგიაა დისციპლინის დაცვისთვის, ვიდრე წესის დარღვევის გამო მისი დასჯა. ამიტომ წარმატებული მასწავლებელი პრევენციას და რეაქციას შორის ყოველთვის პირველის სასარგებლოდ აკეთებს. ის ახერხებს დარღვევა თავიდან აიცილოს და პირველი დარღვევის თანავე აღკვეცოს იგი. სერიოზული დარღვევის შემდგომი რეაგირება არასოდესაა ასეთი ეფექტური.

ასევე გავატარეთ ღონისძიებები, რომლებიც სამაგალითო ქცევის საპასუხოდ ტარდებოდა:

•          მშობლების ინფორმირება მოსწავლის სანიმუშო ქცევასთან დაკავშირებით.

•          მოსწავლის მიერ კარგი ნიშნის მიღება.

•          მოსწავლის სანიმუშო საქციელის აღიარება მთელი კლასის წინაშე.

•          მოსწავლის სახელის მოხსენიება მშობელთა კრებაზე.

•          მოსწავლის შექება პირადად.

•          მოსწავლის შექება თანატოლების მიერ.

ინტერვენცია V--- მოსწავლეები რომ ყოფილიყვნენ გაკვეთილში ჩართულები და დრო არ დარჩენოდათ არასასურველი ქცევებისთვის მათ ვარჩევიებდი ისტორიის გაკვეთილისთვის მათთვის სასურველ კონკრეტულ თემას, რომელიც საჭიროებდა დამუშავებას, ინფორმაციის მოძიებას და ასევე რესურსების შექმნას და მათ რიგრიგობით ვატარებინებდი ისტორიის გაკვეთილს. ამან ძალიან კარგ შედეგზე გამიყვანა. გაკვეთილი მიმდინარეობდა ხალისით, საინტერესოდ, ბავშვების ჩართულობა იყო მაღალი და მათი დაგეგმილი გაკვეთილები იძლეოდა კარგ შედეგს.

ინტერვენცია VI---ასევე გადავწყვიტე გაკვეთილები და კლასის საათები ჩამეტრებია არაფორმალურ გარემოში. მაგ.: ღია ცის ქვეშ, მუზეუმში. ესეც იძლეოდა კარგ შედეგს რაც შემდეგ აისახა მათ სწავლების ხარისხზე და შემცირდა დისციპლინის პრობლემები. სკოლის ეზოში გავდიოდით უფრო ხშირად, მოსწავლეებზე მოქმედებდა დადებითად, გაეზარდათ მოტივაცია,იყვნენ უფრო მონდომებული ვიდრე ადრე და სურდათ უფრო ხშირად ასეთი გაკვეთილების ჩატარება.

ინტერვენცია VII--- ანალიზიდან გამომდინარე ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი საკითხი იყო მშობლთა ჩართულობა ბავშვის სასკოლო ცხოვრებაში. გამოიკვეთა, რომ ბავშვები უფრო მოწესრიგებულები არიან მაშინ როცა მშობელი დაინტერესებულია მათი როგორც აკადემიური მიღწევებით ,ასევე დისციპლინის პრობლემებითაც. როცა ხედავს მოსწავლე რომ მასწავლებელი და მშობელი ურთიერთობს ტელეფონით, სოციალური ქსელით ის უფრო მობილიზებულია და გამოავლენს სასურველ ქცევას. ამიტომ მშობელთა კრებებს უფრო მეტი სიხშირით ვიწვევდი ვიდრე ადრე, ამან დამანახა რომ მოსწავლეებს სჭირდებათ მასწავლებლის და მშობლის შეთანხმებული მუშაობა.

ინტერვენცია VIII--- გავეცანი ლიტერატურას რთულ ქცევებზე, გარდატეხის ასაკის თვისებურებებზე, გავიარე ტრენინგები. ვუზიარებდი აზრს ჩემს კოლეგებს, მათთან ერთად განვიხილავდი ბუნდოვან საკითხებს, ვიღებდი უკუკავშირს და ვითვალისწინებდი მათ რჩევებს. ამან მომცა საშუალება გამკლავებოდი პრობლემას და მიმეღწია დასახულ მიზნისთვის.

ყურადღებას ვაქცევდი კვლევის დროს არ დამერღვია ეთიკის ნორმები:ვაკონტროლებდი მოსწავლისქცევასდაარამისპიროვნებას, ვაკონტროლებდი ემოციებს, არ ვამწვავებდი ვითარებას, პრობლემებს განვიხილავდიმოგვიანებით როცა ვინმე არ გვესწრებოდა, არ ვამჟღავნებდიაგრესიას, შენიშვნას არ ვაძლევდი მოსწავლეს სანამ არ დამშვიდდებოდი, რადგან მაგალითი აეღოთ ჩემგან.

ინტერვენციებისშეფასება

ჩემი მეტაანალიზი აჩვენებს, რომ დისციპლინის გაუმჯობესებაზე მიმართული ღონისძიებები წარმატებით შეიძლება მუშაობდეს ზოგადსაგანმანათებლო საჯარო სკოლებში. იმედი მაქვს მეტაანალიზში მოყვანილი დასკვნები ამსხვრევს მითს, რომ თითქოს შეუძლებელია  კლასის ეფექტური მართვა და ადასტურებს რეალობას, რომ დისციპლინის გაუმჯობესებაზე მიმართული ღონისძიებები, რომლებიც აქტიურად გამოიყენება ჩვენს სკოლებში ამცირებს დისციპლინის დარღვევის შემთხვევებს. 

ვფიქრობ კვლევის ზემოთხსენებული თავისებურებები ხელს შეუწყობს სასკოლო წესების სწორ დაგეგმვას. შესაბამისად მიღებული შედეგები იქნება ხარისხიანი და ეს დაგვეხმარება სასწავლო პროცესის შემდგომ გაუმჯობესებაში, რათა გაკვეთილზე იყოს ნორმალური სასწავლო გარემო.

ასე, რომ დისციპლინის გაუმჯობესებაზე მიმართული ღონისძიებების გატარება მოსწავლეთა მიერ დისციპლინის დარღვევების შემთხვევების კლებასთან ასოცირდება.

ინტერვენციების შეფასება მოვახდინე შემდეგი მეთოდებით:

·    აღწერითი დაკვირვება.

·        ფოკუს-ჯგუფი მოსწავლეებთან.

ინტერვენციების განხორციელების შემდეგ მოვახდინე აღწერითი დაკვირვება, რომლის მიზანი იყო დავკვირვებოდი მოსწავლეთა ქცევის შედეგებს,გამერკვია საჭიროებდა თუ არა კიდევ შეცვლას. (იხ. დანართი 8.) რა თქმა უნდა დაკვირვება ხდებოდა ჩემს გაკვეთილებზე დაკვირვების ოქმის საფუძველზე.ინტერვენციების ანალიზმა აჩვენა მოსწავლეები ამ კუთხით უკვე გაუმჯობესდნენ.

ფოკუს-ჯგუფი მოსწავლეებთან-რომლის მიზანი იყოგაეკეთებინათ საერთო შეფასება და  გაეანალიზებიათ გავიდნენ თუ არა შედეგზე.(იხ. დანართი 9.)მოსწავლეების იყვნენ გულწრფელები.მათ ჰქონდათ თავისუფალი აზრის გამოხატვის საშუალება, მნიშვნელოვანი იყო ყველაკითხვაზეგულწრფელი ასუხისმიღება.

ინტერვენციების შემდეგ შედეგების კვლევა მოხდა იგივე კითხვარების გამოყენებით რათა შესაძლებელი ყოფილიყო შედეგების შედარება ინტერვენციებამდე და მის შემდეგ, ერთიდაიგივე კითხვარების გამოყენების შემდეგ შესაძლებელი გახდა შედარებითი ანალიზის გაკეთება და დაკვირვება, თუ რამდენად ეფექტური აღმოჩნდა ინტერვენციები შედეგების გასაუმჯობესებლად.

შედარებითი ანალიზის შემდეგ გამოიკვეთა: დაკვირვების შედეგად  სასურველი შედეგი,  ბავშვებს არ არღვევდნენ ქცევის წესებს და თითქმის არ იყო ქცევის პრობლემები კლასში. რამაც მომცა დიდი სტიმული შემდგომი საქმიანობისათვის.

ფოკუს-ჯგუფის გამოკითხვით,კიდევ ერთხელ მიიღეს მონაწილეობა თავიანთ პრობლემის გადაჭრაში. ასევე წინასწარ შემუშავებული კითხვების გათვალისწინებით წარვმართე მათთან შეხვედრა.  ბავშვები თვითონვე აღიერებენ, რომ აქვთ სასურველი შედეგი, არ აღინიშნება ისეთი დისციპლინის პრობლემები, როგორც წლის დასაწყისში და ეს აისახა მათ შედეგებზე. თვლიან რომ ეს არის შედეგი მასწავლებლის და მშობლის თანამშრომლობის, გარემოს შეცვლის,  ქცევის წესების შემუშავების, დარღვევის შემთხვევაში სანქციების დაწესების და თავიანთი შედეგებით არიან კმაყოფილი რომ გაითვალისწინეს ყველა რჩევა.

ინტერვენციის შედეგები:

•          შემუშავებული წესების დაცვა.

•          რთული ქცევის გამოვლინებების შემცირება.

•          მოსწავლესა და მასწავლებელს შორის ურთიერთობის გაუმჯობესება.

•          მოსწავლეთა ჩართულობის მაჩვენებლის ზრდა.

დასკვნა

ჩემი მეტაანალიზიდან გამომდინარე, კლასში დისციპლინის პრობლემების მოგვარება არის უმნიშვნელოვანესი ფაქტორი, რადგან სწავლის პროცესის კარგად წარმართვის საფუძველს წარმოადგენს.

ქცევითიდარღვევებისთავიდანაცილებამხოლოდერთიგზითარისშესაძლებელიმოსწავლეპატივსუნდასცემდესსაკუთართავს. ისუნდაგრძნობდეს, რომ: 1. შეუძლიასასწავლოამოცანისგადაწყვეტა, 2. შეუძლია, ორმხრივსასარგებლოურთიერთობაააგოსმასწავლებელთანდა 3. შეაქვსთავისიწვლილისაკლასოკოლექტივში. თუესასეა, მასაღარგაუჩნდებასურვილი, დახარჯოსენერგიაცუდქცევაში. რწმენა, რომნიჭიერიხარ, გაცილებითმეტსაკეთებს, ვიდრენიჭიერებისრეალურიდონე, ყოველშემთხვევაში, მოტივაციისთვალსაზრისით, ესკისწავლისუმნიშვნელოვანესიკომპონენტია. ესრწმენაწარმატებასარამარტოფორმალურად, არამედემოციურადაცგანგვაცდევინებს. მოსწავლეები, რომლებსაცსჯერათთავიანთინიჭიერების, სკოლაშითავსკარგადდათანაცწარმატებულადგრძნობენ. მასწავლებელმაკიუნდაგაითვალისწინოს, რომნიჭიკარგადსწავლისმნიშვნელოვანი, მაგრამარაერთადერთიკომპონენტია. „შეიძლებაიყონიჭიერი, მაგრამთუარხარმიზანსწრაფული, სწავლაშიწარმატებასვერმიაღწევ“.

რაც უნდა წარმატებით გამოვიყენოთ ხერხები, ქცევის წესების და პროცედურების დარღვევის შემთხვევები კლასში მაინც იქნება. მასწავლებლის პროფესიონალიზმზეა დამოკიდებული, თუ რამდენადადრეულ ეტაპზე შენიშნავს იგი დისციპლინის დარღვევის ნიშნებს და რამდენად სწრაფად და უმტკივნეულოდმოახერხებს მათ აღკვეთას. აღნიშნული პრობლემის აღმოსაფხვრელად გადადგმული ნაბიჯებით განვსაზღვრე მიზეზები და შევიმუშავე ქცევის წესები, რაც არ არის საკმარისი პრობლემის ბოლომდე გადასაჭრელად. მაგრამ წესების შემოშავებამ ხელი შეუწყო მოსწავლეთა რთული ქცევის პრევენციას და გარკვეულად გაზარდა სასწავლო პროცესში მათი ჩართულობა. გარდა ამისა არის იდეები, რომელთა განხორციელება ამ ეტაპზე დროში შეზღუდულობის გამო შეუძლებელი იყო, რომლებიც მითითებულია რეკომენდაციებში. შევიძინე გამოცდილება, მოხერხდა მდგომარეობის გაუმჯობესება დასამომავლოდ კვლევისპროცესი გადავაახალფაზაში.

რეკომენდაციები

კვლევისპროცესშიმიღებულიინფორმაციისდამონაცემებისანალიზისსაფუძველზე, შევიმუშავესავარაუდოინტერვენციის რამდენიმე ვარიანტი.

·         საკლასოღონისძიებისდაგეგმვადაგანხორციელებასადაცაუცილებელიიქნებამოსწავლეთამშობლებისჩართვა.

·         მოსწავლეებისინტერესებისადასაჭიროებებისგათვალისწინებით  ყოველითვისპირველორშაბათსსაკლასოსაათისდაგეგმვა, სადაცმოსწავლემშობელთანერთად იქნება ჩართული ,თემასთან დაკავშირებით გაიმართებამსჯელობაამპროცესშიჩართულიიქნებადამრიგებლისგარდასხვასაგნისპედაგოგებიც.

·         ყოველიპარასკევიგამოცხადდესმშობლის  დღედ , როცამშობელიმისთვისმოსახერხებელდროსმოვასკოლაშიდაგაესაუბრებადამრიგებელს ,პედაგოგებს და დირექტორს.

      

•          როგორც საკუთარი, ისე კოლეგების პედაგოგიური პრაქტიკის გაუმჯობესება „კლასის მართვის“ტრენინგების გავლით.

•          სკოლაში სწავლა-სწავლების ხარისხის ამაღლება, საგაკვეთილო პროცესში ინტერაქტიული მეთოდების გააქტიურება.

•          სასწავლო ფიზიკური გარემოს შეცვლა.

აღნიშნული კვლევის გამოყენება შეუძლია ყველა იმ კლასის დამრიგებელს, ვის კლასშიც დგას ანალოგიური ქცევის პრობლემა.

ბიბლიოგრაფია

,,ბავშვის განვითარების ასაკობრივი თავისებურებები“. Google.com

ბროფის ჯ. 1996წ.და მაქქასლინი 1992წ.„კლასის სტრატეგიის კვლევა“

ემირი, ევერთსონი და უორშამი, 2003წ.„საშუალო საფეხურის კლასის მართვა“-

ეროვნული სასწავლო გეგმა 2017 წ.

ინტერნეტ გაზეთი:  http://www. maswavlebeli.ge

 „მასწავლებლის საქმიანობის დაწყების, პროფესიული განვითარებისა და კარიერული წინსვლის სქემის გზამკვლევი“ ნაწილი II.

მილსი ჯ. Medialiteraturacy.ge- „სამოქმედო კვლევა“

ნიჟარაძენ.  მაკლეინი ქ. ბოლიტ. გოგიცაძენ. ლოდიათ. .„სასწავლო და პროფესიული გარემო“ დამხმარე სახელმძღვანელო, ნაწილი III 

რობერტ ჯ.მარზინო,დებრა ჯ.ფიქერინგი,იანა ს. მარზინო. 2009წ. „კლასის მართვა“

ჯაფარიძე მ.  ფირჩხაძე მ. , ბოჭორიშვილი მ. 2013წ.„მასწავლებლის წიგნი“ 

დანართი 1

დაკვირვების ოქმი (პირველადი მონაცემები)

კლასი: IX ³

თარიღი: 2017 წლის იანვრიდან 15 თებერვლამდე.

კრიტერიუმები: დაგვიანების შემთხვევები;

სასკოლო ნივთების ტარება;

 ჩუმი გადალაპარაკება;

 გაკვეთილის თემასთან დაკავშირებული წამოძახილები;

 მობილური ტელეფონებით თამაში;

 მუსიკების მოსმენა;

 გაკვეთილზე უნებართვოდ გადაადგილება.

დანართი 2

კითხვარი ფოკუს-ჯგუფისათვის

•          აღწერეთ თქვენი კლასის ერთი გაკვეთილი:

•          თქვენი აზრით შეიძლება თუ  არა ამ პრობლემის მოგვარება?

•          არსებობს თუ არა გზები მდგომარეობის დასარეგულირებლად?

•          ვინ არიან ის ადამიანები, რომლებიც დაგეხმარებიან პრობლემის მოგვარებაში?

•          თქვენი აზრით რას გააკეთებენ პრობლემების მოსაგვარებლად?

•          თქვენი აზრით, რა უნდა გააკეთოს მასწავლებელმა, რომ მოსწავლემ სწორად მოიქცეს გაკვეთილზე?

•          თუ შეგიძლიათ მოგვეცით რჩევა, როგორ მოვიქცეთ ანუ რა მეთოდი გამოვიყენოთ ამ პრობლემის მოსაგვარებლად:

•          რას შეცვლიდით თქვენ რომ მასწავლებელი იყოთ:

•          რამდენად მისაღები იქნება თქვენთვის რჩევების გათვალისწინება?

დანართი 3

კითხვარი მოსწავლეებისათვის:

სქესი:

•          მამრობითი

2.  მდედრობითი

ასაკი:

•          14

•          15

•          16

სწავლების საფეხური: 

•          დაწყებითი

•          საბაზო

•          საშუალო.

რას ნიშნავს იყო თინეიჯერი?

რა თავისებურებები ახასიათებთ თინეიჯერებს?

რამდენად ძლიერი ადამიანი ხარ?

რომელი მასწავლებელი-საგანი მოგწონთ-გიყვართ:

როგორ შეაფასებდით თქვენს ცოდნას დასახელებულ საგნებში:

•          სუსტი                 2.  საშუალო             3. ძლიერი  

როგორი თვითშეფასება გაქვთ  საკუთარ თავზე:

როგორ წარმოგიდგენიათ თქვენი თავი მე-10 კლასში?

კმაყოფილი ხართ თუ არა თქვენი ქცევით-მომზადებით-დამოკიდებულებით გაკვეთილზე	დიახ	არა	ნაწილობრივ
არის შემთხვევები როცა შენ,შენს თანაკლასელებთან ერთად ცელქობ და სისულელეებს ჩადიხარ
გსურთ თუ არა საკუთრი თავის დამკვიდრება
ახდენს თუ არა სკოლის გარემო გავლენს თქვენზე
ახდენს თუ არა ოჯახის ფაქტორები გავლენას თქვენზე
ახდენს თუ არა მასწავლებელთან დაკავშირებული ფაქტორები გავლენას თქვენზე
ახდენს თუ არა სასწავლო პროცესის ორგანიზებასთან დაკავშირებული ფაქტორები გავლენას თქვენზე
ახდენს თუ არა თანაკლასელები გავლენას თქვენზე
ახდენს თუ არა მშობლები გავლენას თქვენს ქცევებზე

დანართი 4

მოსწავლის თვითშეფასების კითხვარი:

#	მოტივი	რამდენად მნიშვნელოვანია ჩემთვის
1	კარგად სწავლა
2	კარგად მოქცევა გაკვეთილებზე
3	მასწავლებლებთან კარგი ურთიერთობა
4	დამრიგებელთან მეგობრული ურთიერთობა
5	სწრაფვა გამოსწორებისკენ
6	თანაკლასელების აზრის გათვალისწინება
7	თქვენი საქციელით მიღებული კმაყოფილება
8	პატივისცემა და აღიარება მასწავლებლებისა და მოსწავლეების მხრიდან

დანართი 5

კითხვარი მასწავლებლებისათვის

•          როგორ მიმდინარეობს სასწავლო პროცესი თქვენს გაკვეთილზე:

•          კმაყოფილი ხართ თუ არა მოსწავლეების ქცევით გაკვეთილზე:

•          რა არის ყველაზე დიდი ბარიერი, რომელიც ხელს გიშლით გაკვეთილზე:

•          როგორ დავადგინოთ მოსწავლეთა საჭიროებები და მათი გადაჭრის გზები:

•          როგორ შევუწყოთ ხელი მათი ქცევების ჩამოყალიბებას:

•          რა გავლენას ახდენს მოსწავლის სასწავლო პროცესისადმი დამოკიდებულება მათ ქცევებზე:

•          რა გავლენას ახდენს მათი მშობლები და მასწავლებლები მათ წარმატებებზე:

•          რა ზეგავლენას ახდენს მათი ასაკი მათ ქცევებზე:

•          რა გავლენას ახდენს სასწავლო პროცესის ორგანიზებასთან დაკავშირებული ფაქტორები მოსწავლეებზე:

დანართი 6

კითხვარი მშობლებისათვის:

	დიახ	არა	ნაწილობრივ
ვიცი ჩემი შვილის გაკვეთილების ცხრილი
ვიცნობ ჩემი შვილის ყველა პედაგოგს
მასწავლებლებს  ვეკონტაქტები რეგულარულად
დამრიგებელს ვეკონტაქტები თვეში ერთხელ მაინც
დამრიგებელთან სატელეფონო კონტაქტის ინიციატორი მე ვარ
რეგულარულად ვგებულობ ინფორმაციას ჩემი შვილის აკადემიური მოსწრებისა და დისციპლინის შესახებ
ვიცნობ ჩემი შვილის ყველა თანაკლასელს და მეგობარს სკოლაში
ვატყობინებ დამრიგებელს ბავშვის სკოლაში არ ყოფნის მიზეზს
რეგულარულად დავდივარ მშობელთა კრებებზე

დანართი7

დანართი 8

დაკვირვების ოქმი (ინტერვენციების შედეგების შეფასება)

კლასი: IX ³

თარიღი: 2017 წლის ივნისი.

კრიტერიუმები: დაგვიანების შემთხვევები;

სასკოლო ნივთების ტარება;

 ჩუმი გადალაპარაკება;

 გაკვეთილის თემასთან დაკავშირებული წამოძახილები;

 მობილური ტელეფონებით თამაში;

 მუსიკების მოსმენა;

 გაკვეთილზე უნებართვოდ გადაადგილება.

დანართი 9

კითხვარი ფოკუს-ჯგუფისათვის(ინტერვენციების შედეგების შეფასება)

•          აღწერეთ თქვენი კლასის ერთი გაკვეთილი:

•          თქვენი აზრით მოგვარდა თუ არა  პრობლემა?

•           არსებობს თუ არა გზები მდგომარეობის დასარეგულირებლად?

•          ვინ არიან ის ადამიანები, რომლებიც დაგეხმარნენ პრობლემის მოგვარებაში?

•          თქვენი აზრით, რა უნდა გააკეთოს მასწავლებელმა, რომ მოსწავლემ სწორად მოიქცეს გაკვეთილზე?

•          რას შეცვლიდით თქვენ რომ მასწავლებელი იყოთ:

•          რამდენად მისაღები იქნება თქვენთვის რჩევების გათვალისწინება?

კვლევის შედეგების გაზიარების რეფლექსია 

კვლევის გაზიარება მოვახდინე კვლევის დასრულების შემდეგ საზოგადოებრივი მეცნიერებების კათედრაზე, ასევე სურვილისამებრ იყვნენ შემოსული ჩემს კლასში შემომსვლელი მასწავლებლები და  კლასის დამრიგებლები, მესწრებოდა დირექტორიც. როცა ვაწარმოებდი კვლევას პარალელურად მქონდა ურთიერთობა კლასში შემომსვლელ მასწავლებლებთან აზრის გაზიარების და უკუკავშირის მიღების მიზნით, ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანი იყო კოლეგების შეხედულებები და პროფესიული რეკომენდაციები. კვლევის დასასრულს გამოთქვეს სურვილი, რომ დასწრებოდნენ კვლევის პრეზენტაციას. კვლევის თემით დაინტერესებულ მასწავლებლებს გავაცანი ნაშრომი შეხვედრაზე. გაზიარებისთვის მქონდა მომზადებული შესაბამისი გარემო , პრეზენტაცია მქონდა აწყობილი Power Point-ში, რომელიც ვაჩვენე პროექტორის საშუალებით. შევეცადე ყველა დაინტერესებული პირი სრულად ყოფილიყო ინფორმირებული. გაზიარებას ჰქონდა ინტერაქტიული ხასიათი, რომელიც გამოწვეული იყო შექმნილი სიტუაციით, მასწავლებლები დაინტერესდნენ თემით, აღმოჩნდა, რომ აღნიშნული პრობლემა ჰქონდა რამოდენიმე მასწავლებელს თავის სადამრიგებლო კლასში. აქედან გამომდინარე კითხვები მოდიოდა მასწავლებლებიდან, ვუპასუხე კოლეგების მიერ დასმულ კითხვებს და აღნიშნავდნენ რომ გამოიყენებდნენ შეძენილ გამოცდილებას როგორც კლასის მართვასთან დაკავშირებით, ასევე კვლევების დაგეგმვის დროსაც. აღნიშნეს, რომ კვლევა პრაქტიკულად  ღირებულია პროფესიული ზრდის თვალსაზრისით.  კოლეგებმა კვლევის ზოგიერთ კომპონენტს მისცეს მაღალი შეფასება. მივიღე უკუკავშირი კოლეგებისაგან. აღნიშნეს ჩემი საკვლევი საკითხის აქტუალურობა. მათთვის საინტერესო აღმოჩნდა ინტერვენციები და კვლევის მეთოდოლოგია. ვისარგებლე მათი ინტერესით და გავაკეთე ამ საკითხებზე უკუკავშირი. კოლეგებმა აღნიშნეს რომ აუცილებლად გაითვალისწინებენ მიღებულ გამოცდილებას.  ჩემთვის ძალიან ღირებული იყო მათი შეფასება და რეკომენდაციები. აუცილებლად გავითვალისწინებ მათ რეკომენდაციებს შემდგომი საქმიანობისთვის.ჩემმა კვლევამ მათგან დადებითი შეფასება დაიმსახურა, კოლეგებთან შეხვედრისას ვეცადე ყველასთვის გასაგები ენით წარმომედგინა კვლევის ანგარიში. შეხვედრის დასრულებისას გამოვთქვი მზადყოფნა, ნებისმიერი კითხვის გაჩენის შემთხვევაში შეძლებისდაგვარად გავუწევდი რეკომენდაციას მათ.